Investor-State Dispute Settlement. Inbertsiogilearen eta estatuen arteko eztabaidak konpontzeko mekanismoa
TTIPen desarautzeko bokazioak maila berean jartzen du enpresak eta estatuak beharrezkoak iruditzen zaizkien politikez hornitzeko irabazi-eskubidea.
Horrek legezkotasun demokratiko handia galtzea dakar berekin eta oso bistakoa izan ohi da aurrez ikusitako gatazkek erabaki beharko dituzten mekanismoak definitzen saiatzean.
Bertan ageri da ISDS (Investor-State Dispute Settlement). Inbertsiogilearen eta estatuen arteko eztabaidak konpontzeko mekanismoak Estatuaren baldintza juridikoa nazioz gaindiko kapitalarenarekin parekatzen du eta kalte-ordainen helburu bihurtzeko herritarrek hartutako erabaki subiranoak zalantzan jartzen ditu.
Eskariak nazioarteko arbitrajeko auzitegien aurrean aurkezteko enpresek auzitegi nazionalak saihesteko duten aukerak zuzenbide-estatua haustea dakar berekin, eta guztiz okerra den logika sartzen du.
TTIPek berdintasunean ipini nahi ditu enpresa handiak eta estatuak, eta ondorioz, legezkotasun demokratikoa (bere horretan) mehatxatzen du. Korporazioek politika publikoko erabakien emaitza gisa beren konpetentziako arloetan izan diren galerengatik herrialdeei auzia jartzeko ahalmena Investor-State Dispute Settlement-en (ISDS) inguruan gauzatuko litzateke. Inbertsiogileen eta Estatuen arteko eztabaidak konpontzeko gailua da, nazioz gaindiko kapitalaren baldintza juridikoa Estatu-nazioarenarekin parekatzen duena eta Estatu subiranoek hartutako erabaki demokratikoak hartzeko aukera ematen du, baita kalte-ordainak eskatzekoa ere erabaki horiek irabaziei modu kaltegarrian eragiten dietenean.
Inbertsiogileek auzitegi nazionalak saihets ditzakete eta eskariak nazioarteko arbitrajeko auzitegien aurrean aurkez ditzakete. Horrela, gertatu izan da konpainia nazionalak nazioarteko moduan aurkeztea beren gobernuari auzia jartzeko ISDS erabili ahal izateko.
Hauek dira ISDSren antzeko erakundeak erabiliz gehiegikeria korporatiboen adibideetako batzuk:
- Vattenfall enpresa suediarrak 3.700 milioi € eskatzen dizkio Alemaniako gobernuari Fukushimaren ostean energia nuklearraren ekoizpena albo batera utzi nahi izateagatik.
- Kanadak 122 milioi dolar ordaindu behar izan zizkion AbitibiBowater paper-enpresari; izan ere, NAFTA erabili zuen AEBko sukurtsaletik bere gobernuari eskea egiteko.
- Philip Morrisek milaka milioi eskatzen dizkio Australiako gobernuari zigarroak publizitaterik gabeko paketeetan saltzera derrigortzeagatik kalte-ordain gisa eta Uruguai ere auzitara eraman du.
- Argentinako gobernuak 500 milioi dolar ordaindu behar izan zituen Argentinako pesoa Estatu Batuetako dolarretik bereiztean galerak izan zituztela argudiatu zuten bost konpainiaren auziei erantzuteko.
- Ekuadorrek Petroleum Mendebaldeko konpainiari 1.770 milioi dolar ordaindu behar izan zizkion petrolio-enpresa erraldoiarekin kontratua deuseztatu zuelako, petrolio-enpresak herrialdeko legeak urratu ostean. Ekuadorrek Chevron-i egindako 19.000 milioiko balioko eskaera, oihana kutsatzeagatik, ez zen aurrera atera.